Wat was dat met dat Handvest?
Wannes Decré (Scheld’apen)

“Op 7 februari 2013 is het gedaan met het Handvest van theater- en beeldmaker Benjamin Verdonck. Zijn kunstwerk Handvest voor een actieve medewerking van de podiumkunsten aan een transitie naar rechtvaardige duurzaamheid wordt op die dag feestelijk ten grave gedragen.
Scheld'apen was de aller enige organisatie die het Handvest ondertekende. Gelukkig zijn we niet de aller enigen die beseffen dat deze planeet niet onuitputtelijk is, dat er dingen bestaan als Peak oil en Global warming, dat we daarom niet kunnen uitgaan van een eindeloze groei, van iedereen altijd meer, dat deze bol draait op sociale en economische ongelijkheid, dat er een probleem is met de biodiversiteit, dat we dreigen te verstikken in toxisch afval en fijn stof; ja, dat weet intussen iedereen. Maar wat doen we daarmee? Meehelpen aan dit kunstwerk, aan dit onderzoek naar hoe we ons op een duurzame manier kunnen herorganiseren, hoe we de noodzakelijke radicale omslag (die befaamde transitie) moeten maken, was voor Scheld'apen vanzelfsprekend; een essentiële peiling van de (ecologische) impact van onze werking.

Het Handvest beschreef een aantal spelregels die op actuele problematieken inspelen en in de kunstensector toepasbaar zijn. Kort samengevat: van 1 september 2012 tot 7 februari 2013 gebruikt het personeel uitsluitend fiets en openbaar vervoer van en naar het werk, verplaatst niemand zich met een vliegtuig, wordt geen vlees meer gegeten (enkel op donderdag), al het drukwerk chloorvrij in zwart-wit gedrukt, en worden decors uitsluitend nog vervaardigd van gerecycleerd materiaal. Scheld'apen heeft die spelregels zeer strikt toegepast en zelfs strenger gemaakt. Zo werd gedurende bovengenoemde periode helemaal geen vlees geserveerd (ook niet op donderdag), hebben we een eigen groentetuin aangelegd en is ook de hele website in zwart-wit omgezet.

Was dat moeilijk? Helemaal niet. De spelregels van het Handvest verplichtten ons wel bepaalde routines in vraag te stellen en hierover te discussiëren met medewerkers en (co)programmatoren. Ze maakten het noodzakelijk van honderden keren te herhalen waarom we bepaalde dingen anders willen doen. Waarom het nodig is bepaalde automatismen uit te schakelen, of er toch minstens drie keer over na te denken.
Hebben we fouten gemaakt? Niet veel. Voor het programma van Festivaaalllaallal hebben we twee artiesten op een vliegtuig gezet; samen goed voor grofweg 300 liter kerosine. Ter compensatie hebben we een groentetuin aangelegd en het festivalrestaurant een dag laten draaien op uitsluitend groenten uit lokale tuintjes.

Was dat genoeg? Nu het Handvest wordt begraven, wil Scheld'apen vooral doordenken over hoe we een aantal van de tijdsgebonden acties van dit kunstwerk structureel kunnen inbedden in onze organisatie. We willen verder onderzoeken hoe we meer en beter kunnen werken met minder, en op welke manier we de transitie alvast in eigen huis zullen inzetten.

We vieren de dood van het Handvest met een bescheiden avondmaal en een repairshop in het hoofdkwartier van voedselcollectief De Beek en hopen u daar massaal te mogen ontmoeten.”